Alalawa, lamira at pakakak

ALALAWA, LAMIRA AT PAKAKAK

madalas, sa palaisipan ko lang nalalaman

ang maraming salitang di ko halos maunawa

ang alalawa, lamira at pakakak na iyan

ay di agad natatalos niring aba kong diwa

dahil sa hilig kong magsagot ng palaisipan

ay aking nabatid ang kahulugan ng salita

na marahil mababasa natin sa panitikan

ano ba ang lamira, pakakak, at alalawa

iyang pakakak pala'y tambuli ang kahulugan

habang lamira kapag ikaw ay nanggigitata

marahil mga salitang mula sa lalawigan

tulad ng gagamba na tawag din ay alalawa

salamat sa salitang ngayon lang naunawaan

may magagamit tayong salitang bago o luma

bago sa akin subalit luma na pala iyan

na nais ding magamit sa kwento, tula't pabula

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Sa unang krodword:

25 Pahalang: Gitata

Sa ikalawang krosword:

14 Pahalang: Gagamba

35 Pahalang: Tambuli

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, pahina 10

Buong buwan ang nasagutan

BUONG BUWAN ANG NASAGUTAN

Sudoku at Word Connect ay kinagiliwan

app game sa cellphone na laging sinasagutan

iniscreenshot ko ang ulat ng buong buwan

ng Hunyo ngayong taon bilang katunayan

pinakapahinga ko na ang mga game app

habang sa mga gawain puspusang ganap

subalit pag pulong na'y iba na ang gagap

kundi ang pagkilos sa lipunang pangarap

bukod pa riyan, aba'y mayroon ding krosword

sa mga binibiling pahayagang tabloid

na wikang Filipino'y itinataguyod

upang di naman sa kawalan nakatanghod

pagpupugay sa mga nag-imbento nito

upang may mapaglibangan ang mga tao

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Ang Wikang Filipino sa palaisipan

ANG WIKANG FILIPINO SA PALAISIPAN

sa Pahalang Labimpito
Tanong: Wikang Filipino
subalit ang sagot dito'y
Tagalog, tama ba ito?

Filipino nating wika
sa Tagalog batay sadya
na isinabatas pa nga
si Quezon yaong gumawa

ang wika'y di lang Tagalog
kundi Filipino, irog
isang wikang tinaguyod
na pambansa pag nasunod

sa tanang palaisipan
wikang pang-Katagalugan
ay wika ng buong bayan
ngunit sa ngayon lang iyan

sapagkat wikang Iloko
Bisaya man at Ilonggo
Tausug, Waray, at Pampanggo
ay wika ring Filipino

darating din ang panahon
samutsaring wikang iyon
pag nasama sa leksikon
magiging wika ng nasyon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 26, 2024, p.10

Ang kuwago at ang lapira

ANG KUWAGO AT ANG LAPIRA

nagpupuyat ang kuwago sa gabi

pagsusunog ng kilay ang diskarte

ang tawag pala sa kanya'y lapira

na katugma'y panggabi ring bampira

gising naman ang kuwago pag araw

na nagsusunog din naman ng kilay

pulos pagbabasa dito at doon

hinahasa ang kanyang edukasyon

subalit magkaiba man ang tawag

silang dalawa ay magkamag-anak

pawang palaaral, matatalino

kapara'y karakas ni Tata Lino

ngunit isa't isa'y walang hamunan

na magpaligsahan ng nalalaman

imbes kompetisyon, kooperasyon

walang payabangan ang mga iyon

nabatid nilang sa kapitalismo

pataasan ng ere yaong tao

kumpetisyon kung sino ang magaling

kaya may trapong gahaman, balimbing,

may pang-aapi't pagsasamantala,

elitista't mapanlamang sa kapwa

pagkat nag-aral ang mga kuwago

pasya nila'y di tularan ang tao

- gregoriovbituinjr.

06.24.2024

* 35 Pahalang: Kuwago sa gabi, palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 7, 2024, pahina 10

* lapira - uri ng kuwago (Tyto capensis) na abuhing kayumanggi ang pakpak at puti ang dibdib at mukha, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 678

5067 at 6507

5067 AT 6507

bihirang magtama ang iskor at bilang ng laro

subalit naganap, rambol nga lamang ang numero

sa Word Connect, pang-six thousand five hundred seven laro

habang five thousand sixty seven naman ang iskor ko

tigisang digit na zero, five, six, at seven, di ba?

pareho ng numero, magkaibang pwesto lang nga 

abangan ko'y iskor at bilang ay sabay talaga

subalit kailangan dito'y sipag at tiyaga

halimbawa, sa larong pang-six thousand eight hundred ten

ang iskor kong nakuha'y six thousand eight hundred ten din

dapat lang matiyempuhan nang magawang magaling

at huwag susuko, sa laro'y magkonsentra man din

salita'y nakakatuwang laruin sa Word Connect

subalit minsan din dapat sa salita'y matinik

sa larong ito, placard pa ang salitang natitik

plakard na sa pagkatao ko'y tatak nang sumiksik

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

Pagpupuyat na naman

PAGPUPUYAT NA NAMAN

gabi hanggang madaling araw ay gising pa

di pa rin makatulog ang makatang aba

kaya si misis, ako'y laging pinupuna

sasabihan akong dapat magpahinga na

tanto ko namang tama talaga si misis

pikit man ako, sa diwa'y nagkakahugis

yaong mga katagang di ko na matiis

bigla akong babangon sa pagkagiyagis

agad kong isusulat ang nasasaisip

na ibinulong ng nimpa sa panaginip

hinggil sa samutsaring isyung halukipkip

pag nawala sa diwa'y walang kahulilip

kaya babangon ako't tiyak mapupuyat

upang lamig ay damhin nang nakamulagat

upang kathain ang sa diwa'y di maampat

upang sa kwaderno ang tinta'y ipakalat

- gregoriovbituinjr.

06.19.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

* pagkagiyagis - pagkabalisa

* kahulilip - kapalit, di na maaalala

Anong nararapat itapon?

ANONG NARARAPAT ITAPON?

saan dapat itapon ang mga basura?

dapat bang itapon sa ilog o kalsada?

saan itatapon ang pambalot ng tinapa?

lalagyan ng pandesal o mga delata?

paano ang mga basurang nabubulok?

itatapon bang tulad ng sistemang bulok?

susunugin ba ito't nakasusulasok?

huwag pagsamahin ang bulok sa di bulok?

paano itatapon ang bugok na trapo?

na katiwalian lang ang laman ng ulo?

ugaling palamara ba'y maibabato?

tulad ng tuso, sukab, gahaman at lilo?

sa daigdig ba'y tambak-tambak na ang plastik?

na kahit sa karagatan ay nakasiksik?

lulutang-lutang, anong ating mahihibik?

kikilos ba tayong walang patumpik-tumpik?

di magandang alaala ba'y matatapon?

tulad ng masasakit na danas mo noon?

o ituturing na aral ang mga iyon?

maitatapon ba ang danas ng kahapon?

paano rin kaya tayo wastong kikilos?

kung mga basura'y hinahayaang lubos?

bakit ba ang basura'y di matapos-tapos?

ay, sa basura'y mayaman tayo, di kapos!

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Alipapâ

ALIPAPÂ

Bubungan Patag, sa Dalawampu Pababâ

di ko batid ang kasagutan, ano kayâ?

hanggang mapalitaw ang sagot: alipapâ

may impit ang bigkas, may tudlik na pakupyâ

at ang UP Diksiyonaryong Filipino

ay akin din namang sinangguning totoo

at ang salitang alipapa'y nakita ko

na 'patag na bubong' ang kahulugan nito

alipapâ ay talipapâ ang katunog

lumang salita bang kaylalim o kaytayog?

o salitang kilala sa mga kanugnog

na magagamit din sa pagtula kong handog

palaisipang ito'y kaylaki ng tulong

upang bokabularyo'y talagang yumabong

tulad ng alipapâ sa 'patag na bubong'

para sa abang makata'y dagdag na dunong

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 15, 2024, p.10

* mula sa UP Diksiyonayong Filipino, p.36

Barak, Galas, at Hayap

BARAK, GALAS, AT HAYAP

tatlong tanong na di ko alam ngunit nasagot ko

sa tulong ng UP Diksiyonaryong Filipino

pawang Pahalang ang tanong na di ko kabisado

kaya sinaliksik pa ang mga salitang ito

pag di alam ang Pahalang ay tingnan ang Pababa

at baka makuha mo ang marapat na salita

sadyang gayon naman ang madalas na ginagawa

hanggang mapalitaw ang hinahanap na kataga

diksyunaryo'y sinangguni ko't sagot ay nabuklat

sa katanungang Maputla, ang sagot pala'y BARAK

sa tanong na Pakla lasa, sagot naman ay GALAS

at sa tanong na Talim, kaylalim ng sagot: HAYAP

mga bagong salita iyon sa aking pandinig

o marahil, lumang salitang di na bukambibig

mabuti't sa talasalitaan tayo'y sumandig

kaya ngayon, mga iyon ay nabibigyang-tinig

- gregoriovbituinjr.

06.13.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 9, 2024, p.7

* 13 Pahalang: Maputla

BARAK - maputla dahil sa takot o dahil sa sakit, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino (UPDF), p.142

* 31 Pahalang: Pakla lasa

GALAS - 1. pakla; 2. latak ng asukal at pulot; 3. gaspang o ligasgas ng tabla o kahoy; 4. uri ng ubeng puti, UPDF, p.381

* 33 Pahalang: Talim

HAYAP - 1. talim ng anumang kasangkapang nakasusugat; 2. talas ng salita, UPDF, p.439

Halik

HALIK

paano daw hagkan ang sinisinta?

idikit ang labi sa labi niya!

inyong pusong magkausap tuwina

at inyong damdamin ang mapagpasya

halik ba'y patungkol lang sa pagdampi

ng labi mo sa anumang bahagi

ng katawan ng iyong sintang mithi

na dama mo'y pag-ibig na masidhi

sa tahanan pag dumating ang mahal

o saang lugar nagtagpo't dumatal

pupupugin ng halik na kaytagal

maging asam ninyong pagsinta'y bawal

O, halik, halika sa aking tabi

ako'y pupugin sa noo ko't pisngi

- gregoriovbituinjr.

06.04.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Anaan, pakakak at umok

ANAAN, PAKAKAK AT UMOK

sa isang palaisipan, kayrami kong nawatas

aba'y UMOK pala ang tawag sa uod ng bigas

ANAAN naman ay punongkahoy na balingasay

nang sa isang diksyunaryo'y saliksikin kong tunay

dati ko nang alam na ang tambuli ay PAKAKAK

na batay sa mga ninuno'y gamit na palasak

iyan ang matitingkad na salita kong nabatid

mula sa krosword sa puso't diwa'y galak ang hatid

habang may mga salitang dati nang nasasagot

na sa palaisipan din naman natin nahugot

ang ALALAWA ay gagamba, SOLAR ay bakuran

TALAMPAS naman ay kapatagan sa kabundukan

salamat, muli'y may natutunang bagong salita

na magagamit natin sa pagkukwento't pagtula

- gregoriovbituinjr.

06.02.2024

* krosword mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, p.10

* anaan - balingasay, punungkahoy (Buchanania arborescens), mula sa UP Diksiyonaryong Filipino (UPDF), p.50 at p.112

* pakakak - malaking kabibe na hinihipan at ginagamit na panghudyat, UPDF, p.884

* umok - maliliit na uod na nagiging sanhi ng pagkakaroon ng masamang amoy ng bigas o tinapay, UPDF, p.1301

Madali bang sabihin...?

MADALI BANG SABIHIN...?

madali bang sabihin ang nararanasan

mong kahirapan sa buhay mo't sa lipunan?

madali bang sabihing naghihirap ka man

ang mga pangarap mo'y pinagsisikapan?

madali mo kayang nasabing "mahal kita"

sa nililigawan mo o sa sinisinta?

biyenan ba'y madaling natawag na ama

o nanay pagkat mahal mo ang anak nila?

madali bang sabihing tayo'y maghimagsik

laban sa kapitalismong takot ang hasik?

madali bang sabihing tanggalin ang plastik

na sa kapaligiran ay nagsusumiksik?

madali bang sabihing ilagay sa tuktok

ang dukhang pinatibay ng laksang pagsubok

madali bang sabihing iyong naaarok

bakit lipunang nasa'y dapat mapatampok?

maraming dapat masabi tulad ng trapo

na pulos pangako upang sila'y iboto

madaling sabihing itaas na ang sweldo

ng obrero ngunit paano ipanalo?

- gregoriovbituinjr.

06.01.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect